De Markesteen: vakoverstijgend werken in de praktijk 

Openbare basisschool De Markesteen wil haar leerlingen beter voorbereiden op de maatschappij, extra motiveren en de werkdruk voor leerkrachten verlagen. De oplossing ligt volgens de school in vakoverstijgend werken. Na een succesvolle proef in groep 7 wil leerkracht Renee van Rijswijk het concept uitrollen in de hele school.  

Het idee om vakken te integreren ontstond in de werkgroep vakoverstijging, waar Renee deel van uitmaakt samen met enkele collega’s, een docent van Hogeschool KPZ en een vierdejaars KPZ-student die bij De Markesteen afstudeert. Renee: ‘We dachten na over vragen als: waarom geven wij kinderen les? En waarom komen zij op school? We willen de kinderen voorbereiden op de maatschappij waarin informatie met elkaar verweven is. Je kunt rekenen daarin niet los zien van taal of van wereldoriëntatie. Dan is het best gek dat leerlingen deze vakken op school afzonderlijk aangeboden krijgen, terwijl zij de verbanden ertussen in de praktijk wél moeten leggen.'

Motivatie verhogen en werkdruk verlagen 

Er waren nog meer redenen om vakken integraal te willen aanbieden, zegt Renee. ‘Wij zijn ervan overtuigd dat vakoverstijgend werken bijdraagt aan de motivatie. Dat wanneer je de lesstof beeldend maakt en meer laat aansluiten bij hun belevingswereld, leerlingen meer geprikkeld worden om te leren. En met meer plezier. Daarnaast wilden we de werkdruk verlagen voor leerkrachten. Door bijvoorbeeld begrijpend lezen te koppelen aan een informatieve tekst over een thema van wereldoriëntatie, sla je twee vliegen in een klap.’ 

Combinatie taal en wereldoriëntatie 

Vakoverstijging was ook een onderwerp in de werkgroep taal. Om weg te blijven van eindeloos praten, niets proberen en zo de drempel alleen maar hoger te laten worden, besloot de school om in het klein de eerste stappen te zetten. Renee ging van start met een pilot in groep 7 door taal en wereldoriëntatie te integreren, een min of meer toevallig gekozen combinatie. Ik zag dat er in onze taalmethode van Malmberg voorzetjes staan voor integratie van deze twee vakken. Dus welk wereldoriëntatiethema goed past bij een bepaald taalthema. We hoefden dus niet zelf helemaal opnieuw het wiel uit te vinden.’ 

Boekentips van Stadkamer 

Gedurende drie weken stond het thema Cultureel Erfgoed centraal, met daaraan gekoppeld de vraag ‘Waar kom ik vandaan?’ Adviseur media- en taaleducatie Margriet Salomons van Stadkamer stelde voor de projectperiode een collectie boeken samen voor op school. Daarnaast maakte ze voor groep 7 een lijst met boekentips voor de integratie van taal en wereldoriëntatie.  
Renee: Het thema ging uit van drie perspectieven: mijn wijk, mijn stad en mijn land. Wij trokken het verder door, want waar je vandaan komt heeft invloed op wie je bent, maar ook op de vraag: wanneer is iets je thuis? Wanneer kom je ergens vandaan? Een van de boeken die Margriet voorstelde, Boreas en de zeven zeeën van Mina Witteman, sloot daar heel mooi op aan. 

Vakoverstijging in de praktijk 

Het formuleren van onderzoeksvragen door de kinderen die ze beantwoordden en presenteerden met een muurkrant, was een van de manieren van vakoverstijgend werken. Daarnaast hebben de kinderen hun familierecept op papier gezet en interviews afgenomen over Zwolle, de Hanzestad. We hebben uitstapjes gemaakt naar de Sassenpoort en het Dominicanenklooster, en een verhalenverteller opende het thema.  
Ook de lessen sociaal-emotioneel leren waren gekoppeld aan het thema. ‘Daarbij hadden we het over hoe het gaat thuis en hoe je thuissituatie van invloed is op hoe je in de klas omgaat met anderen. Tijdens de stilleesmomenten lazen de kinderen de boeken die Margriet had uitgezocht. 
De groep sloot het project af met een tentoonstelling door de school, waarbij ze alles presenteerden: de opgedane kennis van de uitstapjes gecombineerd met de vakken die waren opgehangen aan het thema van het project.

Lichtje aangaan 

Hoewel de pilot slechts drie weken duurde, was het voor Renee succesvol genoeg om het ook uit te rollen in andere groepen. ‘Het voordeel vind ik dat je tijdens een instructie kunt refereren aan iets wat je eerder die dag bij een ander vak hebt besproken. Zo haal je weer kennis op die anders niet meer aan de orde zou komen. Bij een reguliere lesdag heb je ‘s ochtends rekenen en kom je daar in de middag niet meer op terug. Nu wel, want je bent met meerdere vakken en op verschillende manieren binnen dat thema bezig. Ik had ook echt het idee dat ik bij een paar leerlingen op een bepaald moment een ‘lichtje’ zag aangaan. Alsof ineens het kwartje viel doordat de informatie op een ander moment op een andere manier werd aangeboden. Dat is ook een doel: dat de kennis die ze opdoen, blijvende kennis is.

Stap voor stap uitbreiden 

De ervaringen van de pilot worden nog op papier gezet, zodat ook de andere leerkrachten weten hoe ze vakoverstijgend kunnen werken. ‘Uiteindelijk willen we meerdere vakken en vaardigheden integreren’, zegt Renee, ‘maar we houden het eerst bij taal en wereldoriëntatie en gaan het dan stap voor stap uitbreiden. Volgend schooljaar gaat een nieuwe student weer verder met het thema vakoverstijging.’ 

Boekentips ontvangen

Wil je ook boekentips bij een thema? Neem dan contact op met Stadkamer Onderwijs via educatie@stadkamer.nl.  

Kijk ook eens naar